“Türkiye dünya tohumculuğunda ilk 10’un içerisinde. Amerika birinci sırada. Tohumculukta Avrupa’da Almanya, Fransa iyidir. Türk tohumculuğu yurt dışında ilerleme kaydetti. Özel sektörün hızlı bir şekilde sektöre girmesinde hızlı bir şekilde yol kaydetti. Türk tohumculuğu gelecekte çok daha hızlı büyüyecektir. Biz pazarlamayı bilen bir toplum değiliz. Bakanlıklarımızın verdiği desteklerle yurt dışına tanıtıyoruz.”

Tekirdağ Namık Kemal Stadı’na konan bir tabela bu röportajın yapılmasına neden oldu.Tabelada “Sarı Mustafa “yazıyordu…

Merak ettik…Öyküsünü dinledik ve röportajı gerçekleştirdik.Meğer Tekirdağ,köftesi ve rakısı kadar tohumluklarıyla da dünyaca ün salmış.Buğday tohumlarından Sarı Mustafa,arpa tohumlarından Seymen ve tohumculuğun öyküsünü Sarılar Tohumculuk’tan İbrahim Toruk ile konuştuk.Anlattıkça merağımız arttı, sorularımız ise ardı ardına geldi.

Sarı Mustafa’nın öyküsünü anlatır mısınız?

“Sarı Mustafa” dediğimiz çeşit, firma olarak bizim amiral gemimiz. Çeşidin adının Sarı Mustafa olması tamamen rastlantı. Bu çeşidi 2003 yılından beri Trakya Tarım’dan İlhami Özcan Aygun ile birlikte geliştirdik. Ama bunun üretimi esnasında istenmeyen bazı olaylardan dolayı elimizdeki tohumlar kayboldu. Bunun denemesinden aldığımız tek başağı da Ticaret Borsası’nın genel sekreteri Ercan Bey’in odasına bırakmıştık. Aşırı dozda bir ilaç kullanmamızdan dolayı elimizdeki tüm tohumu kaybettik. Bir rastlantı sonucunda Ercan Bey ile karşılaştık. Ercan Bey, “Verdiğiniz başakları ben bir arkadaşa verdim. Ona bir soralım” dedi. Aradık. İnecik Köyü’nden bir arkadaş o başakları almış. Tarlasının kenarında 1 metre kare yere ekmiş. Buna çok sevindik. Onları görünce dünyalar bizim oldu. 10 yılın emeği yok olunca çok üzülmüştük. Ben de söz vermiştim. “Bu çeşit olursa senin adını vereceğim” dedim. Arkadaşın lakabı Sarı Mustafa. Tamamen denk geldi. Güzel oldu. Her köyde bir Sarı Mustafa vardır. Çiftçinin bu adı unutmasının imkanı yok. Sarı Mustafa, firmamıza böylece girdi. Geçen sene 26 Mart tarihinde tescil edildi. Ekmeklik bir çeşit. Çok yüksek verimli. Bugüne kadar bölgemizde ekilen en yüksek verimli çeşit bu oldu. Geçen sene dekarda 650 kilogramdan 1 tona kadar verim aldık. Kalite değerleri çok yüksek çıkıyor.

Tohumculukda Tekirdağ ne durumda?

5 yıl önce Türkiye’nin özel en büyük tahıl üreticisiydi. Şu anda Konya bizi geçmiş durumda. Biz de gerek kalite, gerekse kendi çeşitlerimiz bazında gerçekten Türkiye’de çok yüksek miktarda tohum üreten firmaların merkezi var. Marmara Tohumculuk ilimizde Tareks Üretim Trakya Tohum, Sarı Tohumculuk, daha başka 27 tane Tekirdağ il genelinde firmamız vardır. Pazar payı açısından bilmiyorum ama 53 bin ton civarında üretim olduğunu tahmin ediyoruz.
Türkiye üretimi nedir?
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünü saymazsak 200 bin ton civarında üretim var. 150 bin ton-200 bin ton arasıdır. Bu sayı yıllara göre değişiklik gösterebilir. TİGEM Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’dür. Devletin resmi kurumudur. Onlar da yılda 240-250 bin ton civarında tohum üretiyor. Özel sektörün %25’ini biz üretiyoruz. Devletin ürettiğini de kattığımız zaman %15’ini biz üretiyoruz.
Eskiden buğdayı alırdık. Bir bölümünü tohumluk yapardık bu neden kayboldu?
Sistem aynı ama şöyle bir olay var; tarladan aldığınızda bir kere tarladan ot tohumları gelir. Daha sonra yabancı tohumlar gelir. Hem zararlara, hem mantar hastalıklarına karşı dayanıksızdır. Biz ne yapıyoruz? Tahıl tohumculuğu Türkiye’de en ciddi yapılan en hassas yapılan işlerdendir. Hem oto kontrolü vardır. Tohum firması tohumunu sattı, tohum kalitesiz olursa verimsiz olursa çiftçi bir daha almaz. Firmalar yarış halindedir. Tohumları kaliteli üretmek gerekiyor. Bir diğeri de hastalıklara karşı tohumları ilaçlıyoruz. Tohum temizleme teknolojisiyle tohumları temizleriz, kavuzundan ayırırız. Daha sonra ilaçlarız. İlaçladıktan sonra ambalajlarız. Ambalajladıktan sonra bunun ekimine kadar Tarım Bakanlığı tarafından koruma altında olur. Tohumlar,tarladan sonra elenir. Elendikten sonra numuneler Ankara’ya gider. Ankara’da analizler yapılır. Tohumluk verilip verilemeyeceğine ona göre karar verilir.

Tohumlarımızı dünyaya açabildik mi?

Gerçekten Tekirdağ’ın büyümesi lazım. Tekirdağ arpası bütün Türkiye tarafından tanındı. Rumeli var, Sarı Mustafa gelecek bunlar buğday çeşitleri. Bunlar Tekirdağ ekolojisinde ıslah edilmiş çeşitler. Almanya’dan getirilip burada adı değiştirilip satılmış değil. Burada geliştirilmiş. Burada ıslah edilmiş. Bu tohumlar Tekirdağ’da ıslah edilmiş. Şuanda da dünyaya satmaya çalışıyoruz.
Tohumları hangi ülkelere satıyoruz?
Tohumculuk diğer sektörler gibi değil. Yurtdışına satmak çok zordur. Önce gideceksin ülkeye başvuracaksın. Tohum 2 yıl o ülkede denenecek. Denedikten sonra beğenecekler mi? Beğenirlerse kayıt verecekler. Biz Türkiye’de bir çeşidi 13 yılda geliştirebiliyoruz. Çeşidi geliştirip bitiriyoruz, bakanlığa veriyoruz. Bakanlık 2 yıl deniyor. Eğer uygunsa onay veriyor. Aynı şekilde Rusya’da da var, Ukrayna’da da var, İran’da da var, Fas’ta da var. Pazar olarak Rusya ve Ukrayna bizim için önemli. İlimizden bu çeşitlerden Gürcistan’a, Azerbaycan’a tır bazında satışlar gerçekleşti ve gerçekleşecek. Tabi tahıl tohumculuğunda nakliyatlar çok büyük olduğu için lisans hakkı veriyoruz. Gidiyorlar deniyorlar. Nasıl yıllar önce Flamura 85 Romanya çeşidi gelmiş ve burada denenmiş. Burada tutmuş. Bizde aynı çeşitlerimizi Seymen olarak Rusya’ya, Ukrayna’ya, Bulgaristan’a, İran’a gönderiyoruz. Üretim hakkı veriyoruz. Bizim iddiamız şu; kamuoyuna çiftçiye ya da bunun paydaşlarına seslendiğimiz bir olay var. Maalesef yurt dışından ne olduğu belli olamayan tohumları getiriyorlar. Tohum firmaları olsun, diğer kurumlar olsun getiriyorlar. Burada 2 yıl deneme yapıyorlar. 2 yıl sonra bunları ticari hale getirip satmaya çalışıyorlar.

Tohumculuğa devlet katkısı nasıl?Araştırmayı nasıl yapıyorsunuz?

Tohumculuğa önem veriyorsanız, kendiniz ARGE’ye önem vereceksiniz. Biz Tekirdağ’da bunu gördük. Kimse bilmez bunu. Bunu yaptık şuanda da başarılıyız. Bununla ilgili yerli ıslah yapanlara devlet yavaş yavaş destek vermeye başladı. Buna başladığımızda 1 lira destek alamadık. Şuanda daha kolay. Yetişmiş elemanımız var. Devlet de destek verince önümüzdeki dönem daha iyi olacak inşallah. Firma olarak çok büyük yatırımlarımız var. ARGE’ye önem vermedikten sonra başarılı olamıyorsunuz. Dünya’da en büyük tohum firmaları, başlı başına araştırıcı bir ARGE kuruluşu. Biz de geleceği yönelik iyi yatırımlar için, ARGE’ye önem vereceğiz. Bu konuda çalışıyoruz.
Sebzeyle ilgili tohumumuz var mı?
Sebze tohumculuğu çok gelişmiş durumda. Bu bizim bölgeyle hiçbir alakası olmayan bir durum. Sebze tohumculuğu 2 yörede fazla olmuştur. Birisi Antalya, çok üstün nitelikli tohumculuk yapılmıştır. Bir diğeri de Bursa’dır. Bu iki il sebzeyle konuşulur. Sebze tohumculuğunda Türkiye kendi kendine yetebilmektedir. Bütün Avrupa’ya da çatır çatır tohum ihracatı yapılmaktadır. Avrupa’ya tohum satan firmalarımız var. Bizim insanlarımızda ve basınımızda şöyle bir durum söz konusu; şehir efsaneleri var. “İsrail tohumu olmadan olmaz, o olmaz, şu olmaz!” hepsi yalan hepsi hikaye. Biz yıllardır bunu savunuyoruz. Her şeyin başı Amerika. Tohumculukta da her şeyin başı Amerika. Amerikalı bir Holding, başına Yahudi bir işadamını getirmiş. Aslında bir Amerikan markası. Dünyanın bir numaralı firmaları Amerikan firmasıdır. Ayçiçeği, tahıl, mısır her şey var. Sebze firmaları da var. Ama dünyadaki en önemli şey mısır, buğday…
Tohumculukta dünyada neredeyiz?

Önceden tahıl tohumculuğu bu kadar gelişmiş değildi. Ancak son dönemde 1990 yılından sonra araştırma enstitüleri gittikçe zayıflamaya başladı. Eskisi kadar çeşitler çıkmamaya başladı. Şuanda gerek Türkiye’de gerekse Dünya’da, Batı’nın gelişmiş ekonomilerinin çok güçlü tohum firmaları hızlı şekilde güçleniyor. Tabi Türkiye’de son 5 yılda tohumculuğun önemine vardı. Bugün Amerika’da, Fransa’da uzay teknolojisine verilen tüm destekler tohum firmalarına da veriliyor. Şuanda teknolojiyle, işin içine biogenetiğin girmesiyle tohumculuk insan geleceğinde önemli bir yer aldı.

Tarım Bakanlığı’nın tohum ile ilgili bir hedefi var mı?

Tarım Bakanlığı’nın çok büyük hedefleri var. Bununla ilgili çiftçilere çok büyük destekler veriliyor. Amaç 2 milyon 100- 2 milyon 200 bin tonun üzerinde tohum üretmek. Çiftçi elediğini eker. Buğdayda hibrit olayı olmaz. Son dönemde teknolojiler gelişti. Ama çok spesifik bir olay. Biz şuanda zaten normal standart çeşitlerimizle, istediğimiz belli bir kaliteyi sağlayabiliyoruz.
Siz bu işe nasıl başladınız?
İnsanın üzerinde kader çok önemli. Ziraat Fakültesinden mezun olduktan sonra, bir tohum firmasında iş bulduk. O zaman devlet almıyordu. O zaman biz de bir tohum firmasının bölge satış elemanı olarak başladık. Sonra 6 yıl kadar çalıştık. Oradan edindiğimiz tecrübe ile sektöre giriş yaptık. Ve devam ediyoruz. Bu işler ortak hareket edilecek işler. Ortak hareket edersen başarı geliyor.

Bu konuyu biraz açar mısınız?

Keşke Tekirdağlı tohumcularla el ele verebilsek. Pazar o kadar büyük ki Anadolu’yu doyururuz. Herkes birbirinin deneyiminden kazanır. Bazı yatırımları tek başına yapmak çok zordur. 2 tane rakip Fransız firma var. Ortak ARGE kurmuşlar. Dünya’ya hakim olmaya çalışıyorlar. Özel sektörün hırsıyla devletinki aynı değil. Birbirimizden deneyim ve çeşit alabilen bir firmayız. Trakya Tarım’ın deneyimlerinden faydalanıyoruz. Bizim firmamızda çok hızlı büyümektedir. Toplam 5 elemanımız var.
Türkiye Dünya Tohumculuğunda kaçıncı sırada?
Türkiye dünya tohumculuğunda ilk 10’un içerisinde. Amerika birinci sırada. Tohumculukta Avrupa’da Almanya, Fransa iyidir. Türk tohumculuğu yurt dışında ilerleme kaydetti. Özel sektörün hızlı bir şekilde sektöre girmesinde hızlı bir şekilde yol kaydetti. Türk tohumculuğu gelecekte çok daha hızlı büyüyecektir. Biz pazarlamayı bilen bir toplum değiliz. Bakanlıklarımızın verdiği desteklerle yurt dışına tanıtıyoruz.
Devlet destekleri yeterli mi?
Şuanda çiftçiler ve biz firmalar açısından yeterli değil. Atılım yapmaya yeterli değil. Ama eskiye göre daha iyi durumda. Yerli tohum ve yerli ıslah edilmiş tohumlara ayrıcalık istiyoruz. Ben Sarı Mustafa çeşidini geliştirmişim, ben bunu geliştirdim diye bana farklı destek verilmesini istiyorum. Birine 100 kuruş destek verilmişken, yerli ıslah edilmiş tohumlara 150 kuruş verebilir.  Yerli ıslah edilmesi demek; senin ürününün dünya markası olması demek. Maalesef bugün Türkiye’de 600 tane çeşidin; 100 tanesi Tarım Bakanlığı’nın çeşidi, 50 tanesi özel sektöründür geri kalan 450 tanesi dışarıdan getirilmiş. Burada üretim altına alınmış çeşitlerdir. Biz bunu istemiyoruz. Tabi ki de dünyayla rekabet edeceksin. Bunun içerisinde çok eski firmalar da var. Tabi ki benim desteğe ihtiyacım olacak. O bakımdan bize destek verilmesi daha mantıklı. Tekirdağ rakısının marka olmasının nedeni,Tekirdağ’da üretilmesidir. Bir reklam olmuştur. “Tekirdağ rakısı” deyince dünyadaki herkes bunu bilir. Tekirdağ topraklarında ıslah edilmiş bir tohum Türkiye’de markadır. Sektör çok önemli. Tohum olmadan hiç bir şey olmaz. Ekilen bölgedeki verimi 2 katına çıkartıyoruz. Habertrak/Cenap Kürümoğlu